Chyba każdy z nas się zgodzi, że poprawne mówienie jest w dzisiejszych czasach
umiejętnością niezwykle ważną. Podstawą kontaktów międzyludzkich jest słowo mówione, toteż wszystkie, nawet niezbyt rażące wady wymowy mogą mieć istotny wpływ na ich jakość, a także wpływać na późniejsze losy. Niejednokrotnie zła wymowa może stanąć na drodze do wymarzonego zawodu. Niezaprzeczalnym faktem jest, że poprawna i dobrze ukształtowana mowa pozwala nam na pełne uczestnictwo w życiu społecznym.
Niestety niejednokrotnie zdarza się tak, że mowa dziecka nie jest prawidłowa.
Przyczyn można się doszukiwać zarówno w środowisku, jak i samym dziecku.
 

W pierwszym przypadku mówimy o tzw. przyczynach zewnątrzpochodnych (niewłaściwe wzorce językowe lub ich całkowity brak, utrwalanie u dziecka etapu fizjologicznego seplenienia czy nieprawidłowe karmienie), w drugim – o przyczynach wewnątrzpochodnych (zmiany w budowie anatomicznej – zbyt duży lub zbyt mały język, za krótkie wędzidełko podjęzykowe, nieprawidłowy zgryz, rozszczep warg i podniebienia). W wielu przypadkach za nieprawidłową mowę odpowiada obniżona sprawność narządów artykulacyjnych. Wtedy zdecydowanie należy zrobić wszystko, by pomóc w prawidłowym ukształtowaniu mowy. Jednak często zamiast leczyć, możemy po prostu zapobiegać.

To, na co mamy wpływ, to na pewno wszystkie czynniki środowiskowe. Dlatego też od najmłodszych lat (nie czekamy do momentu aż dziecko zacznie mówić, bo wtedy ta mowa może być już nieprawidłowa) powinniśmy stymulować prawidłową mowę naszego dziecka.
Jak to zrobić?
Drogi rodzicu!
1. Wykonuj z dzieckiem wszelkie ćwiczenia i zabawy oddechowe, które utrwalają
prawidłowy sposób oddychania.
2. Ćwicz pracę artykulatorów (język, podniebienie, żuchwa) w oparciu o zabawy (np. naśladowanie odgłosów).
3. Kiedy dziecko nie potrafi komunikować się za pomocą słowa, lub nazywa jakiś
przedmiot po swojemu, nazwij głośno rzecz lub czynność, o którą mu chodzi.
4. Ucz dziecko koncentrowania wzroku na rozmówcy.
5. Otaczaj dziecko słowem – nazywaj wszystkie czynności, które razem wykonujecie, przedmioty z otoczenia, jedzenie itp. Mów o tym co Was otacza podczas spaceru, kąpieli, oglądania obrazków itp.
6. Pokazuj przedmioty i nazywaj je.
7. Zadawaj dziecku pytania i oczekuj odpowiedzi.
8. Nazywaj emocje.
9. Reaguj pochwałą na każde dobrze wypowiedziane słowo Twojego dziecka.
10. Czytaj, czytaj i jeszcze raz czytaj!
11. Zwróć uwagę na poprawność swojej mowy. Dziecko Cię naśladuje!
12. Ucz piosenek, wierszyków, rymowanek.
13. Nie śmiej się z niepoprawnej wypowiedzi.
14. Nie poprawiaj uporczywie każdego źle wypowiedzianego wyrazu (np. Gdy dziecko powie „Włozyłem kulktę do safy” odpowiedz „Cieszę się, że włożyłeś kurtkę do szafy”)

Niezwykle istotny w rozwoju mowy jest sposób karmienia dziecka. Dlatego:

15. Jeśli możesz, karm jak najdłużej swoje dziecko w sposób naturalny. Karmienie piersią zapewnia prawidłowe oddychanie oraz pracę wszystkich mięśni artykulacyjnych Twojego dziecka. Jest to bardzo ważne dla prawidłowego połykania, żucia, gryzienia a w późniejszym czasie mówienia.
16. Jeśli konieczne jest karmienie sztuczne, zadbaj o odpowiednio wyprofilowany
smoczek. Pamiętaj, jeśli dziecko musi się namęczyć podczas picia z butelki, zaspokoi to jego bardzo silny odruch ssania oraz pobudzi mięśnie wysuwające żuchwę, która u noworodka jest naturalnie cofnięta.
17. Zbyt długie karmienie butelką prowadzi do nieprawidłowego połykania (połykanie typu niemowlęcego), które bezpośrednio prowadzi do wad mowy i zgryzu. Jak najwcześniej wprowadźcie kubek i łyżeczkę do karmienia!
18. Podawaj dziecku gęste pokarmy łyżeczką już od 5 miesiąca życia.
19. Starsze dziecko, które potrafi już gryźć powinno jak najwięcej chrupać. Podawaj mu dużo TWARDYCH pokarmów, takich jak jabłko, marchewka, skórka od chleba. Dzięki temu wyćwiczy mięśnie żujące i stopniowo zapomni o ssaniu.
20. Zwróć uwagę, czy Twoje dziecko nie trzyma języka między zębami, czy przy
połykaniu nie pomaga sobie wysuwaniem go z buzi. Język jest tak silnym mięśniem, że wady spowodowane jego niewłaściwą pracą należą do najcięższych.
21. Przyjrzyj się sposobowi, w jaki Twoje dziecko oddycha. Oddychanie buzią sprzyja nietylko częstemu chorowaniu, ale może być sygnałem przerośniętego migdałka, powodować deformację zgryzu oraz zaburzenia w rozwoju artykulatorów. Długotrwały nawyk oddychania przez usta powoduje obniżenie napięcia mięśni okołowargowych a także nieprawidłowe ułożenie języka.
22. Pamiętaj, że nieprawidłowa mowa może mieć także przyczynę w nieprawidłowej budowie i funkcjonowaniu narządu słuchu. Gdy nauczyciel czy logopeda prosi Cię o konsultację ze specjalistą (laryngolog), nie lekceważ tego.

P. Główczyńska