Rozwój emocjonalny dzieci w wieku przedszkolnym

Niezbędnym elementem inteligentnego życia jest dostrzeganie świata uczuć i panowanie nad nimi”.
Charmaine Liebertz

            Emocje odgrywają ważną rolę w życiu każdego człowieka. W okresie przedszkolnym następuje intensywny rozwój dziecka, w tym rozwój emocjonalny. Dzieci poznają, identyfikują i wyrażają emocje, przez co bogaci się ich życie emocjonalne. Dziecko, które w okresie edukacji elementarnej nie radzi sobie z emocjami, w magiczny sposób nie wyrośnie z problemu. Problem z upływem czasu zaczyna się zaostrzać.  Brak umiejętności radzenia sobie z emocjami, takimi jak lęk, złość albo smutek mogą stanowić podłoże do rozwoju zaburzeń psychicznych u dzieci, a także wśród osób dorosłych. Nikt nie chce takiej wizji przyszłości dla dziecka.

Jednakże, czy dziecko musi mieć problem, abyśmy poczuli potrzebę stymulowania jego rozwoju emocjonalnego? Nie, bo gdy dziecko prezentuje trudności, to często oznacza, że już spóźniliśmy się z profilaktyką. To ważne, by uświadomić sobie, że stymulowanie rozwoju emocjonalnego dziecka to obowiązkowe i świadome działanie dorosłych, nakierowane na wspieranie rozwoju dziecka. Narzędzia i umiejętności w jakie wyposażymy naszego przedszkolaka dzisiaj, będzie doskonalił i wykorzystywał przez resztę swojego życia- również w dorosłości. D. Goleman podkreśla, że inteligencja emocjonalna jest pewnego rodzaju metazdolnością, która umożliwia korzystanie z innych posiadanych przez człowieka zdolności, włącznie z możliwościami intelektualnymi. Umiejętność panowania nad emocjami może wpływać na radzenie sobie z trudnościami, a także na odniesienie sukcesu w życiu zawodowym i prywatnym.

Jak wspierać rozwój emocjonalny dzieci?          

1. Poszerzać SAMOŚWIADOMOŚĆ dziecka, czyli wiedzę o tym, co odczuwa w danej chwili.

- rozróżniać i nazywać podstawowe emocje, takich jak radość, smutek, złość, strach, wstręt, wstyd oraz zapoznawać z emocjami pochodnymi, np. rozczarowanie, nuda, zniecierpliwienie itp.

- pomóc dziecku w poznawaniu siebie i skutecznych sposobów wyciszenia, uspokojenia,

- uczyć komunikowania własnych potrzeb i emocji,

- dzielić się własnymi doświadczeniami związanymi z przeżywaniem różnych emocjonujących sytuacji oraz zachęcać dzieci do dzielenia się wrażeniami, emocjami, np. W co dzisiaj się bawiłeś w przedszkolu? Jak Ci się podobało przedstawienie? Co cię zasmuciło?itp.

- umożliwiać wyrażanie emocji przy użyciu różnych form wyrazu-  malowanie, taniec, wcielenie się w role- gesty mimika itp.

- uczyć identyfikować emocje u innych osób na podstawie mowy ciała (obrazki, zdjęcia, sytuacje z życia),

- modelować, czyli dawać dobry przykład wyrażania i radzenia sobie z emocjami, np. odejdź, weź głęboki oddech albo trzy, policz do 10 albo do 100.

2. Uczyć  SAMOKONTROLI czyli  panowania nad emocjami.

- akceptować uczucia dziecka, co nie oznacza akceptacji negatywnych zachowań, np. Widzę, że się złościsz. Każdy czasem się złości, jednak nie zgadzam się na bicie.

- zawierać umowy z dzieckiem dotyczące pożądanych zachowań i sukcesywnie o nich przypominać, np. umawialiśmy się, że zwracamy się do siebie miło, pomagamy sobie w codziennych obowiązkach itp.  

-  uczyć radzenia sobie z trudnymi emocjami jak złość, smutek, zniecierpliwienie, strach, np. poprzez czytanie bajek, opowiadań, rozmowę,

- wspólne z dzieckiem poszukiwać sposobów, które pozwalają mu się wyciszyć, np. poprzez przytulanie, liczenie do 10, kolorowanie, wyciszenie w specjalnie stworzonym przez dziecko miejscu, zabawę ciastoliną i in.

-wykorzystywać ćwiczenia relaksacyjne, naukę prawidłowego oddychania, słuchanie muzyki relaksacyjnej.

3. Rozwijać MOTYWACJĘ czyli dążenie do celów pomimo niepowodzeń i porażek,

- pomagać dziecku w poznawaniu siebie, swoich preferencji, talentów, zainteresowań, mocnych i słabych stron,

- uczyć autoprezentacji oraz umiejętności wypowiadania własnego zdania. np. poprzez pytania pełne ciekawości: Co o tym sądzisz? Jak się z tym czujesz? Jaki masz pomysł na rozwiązanie?

- stosować zachęty do działania, obdarzać dziecko uwagą, doceniać wysiłek włożony w pracę, np. widzę, że włożyłeś dużo pracy w kolorowanie tego obrazka, powinieneś być z siebie dumny itp.

- budzić motywację wewnętrzną czyli ograniczyć kary i nagrody. Zwracać uwagę dzieci na ich własne pragnienia i uczucia, tym samym budzić wewnętrzną motywację, np. Czy tobie podoba się ten rysunek? Co chciałbyś zmienić? Czy jesteś zadowolony z występu?itp.

- budzić poczucia sprawstwa, wiary we własne siły i możliwości, np. wierzę w ciebie, spróbuj, trzymam kciuki itp.

4. Wzbudzać i uczyć EMPATII czyli wyczuwania uczuć innych osób, umiejętności spojrzenia na sytuację z ich punktów widzenia.

- okazywać empatię- empatycznie reagować na emocje oraz potrzeby  innych osób;

- uczyć szacunku do uczuć i emocji innych osób; nie wyśmiewać,

- uwrażliwiać na potrzeby innych ludzi i niesienia pomocy potrzebującym, np. poprzez udział w akcjach charytatywnych, pomoc osobom słabszych, starszym, niepełnosprawnym,

5. Rozwijać UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE czyli umiejętności nawiązywania  i podtrzymywania kontaktów z innym

- zapewnić dziecku kontakt z rówieśnikami, systematycznie uczęszczać do przedszkola,

- rozróżniać i nazywać pozytywne i negatywne zachowania społeczne,

- zawierać umowy,  odwoływać się do nich,

- używać zwrotów grzecznościowych w domu i poza nim,

- reagować na występujące zachowania niepożądane- poszukiwać skutecznych rozwiązań, w razie potrzeby zapytać, np. wychowawcę,

- rozwijać umiejętności współzawodnictwa, według zasad zdrowej rywalizacji, np. poprzez wspólne gry planszowe, karciane.

Polecane książki dla rodziców:

• Faber J., Jak mówić, żeby maluchy nas słuchały. Poradnik przetrwania dla rodziców dzieci w wieku 2-7 lat,
• Nelsen J., Pozytywna dyscyplina dla przedszkolaków,
• Shanker S., Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości,
• Sobkowiak M., Przedszkolak w świecie emocji. Rozwój emocjonalny dziecka,
• Żuczkowska Z.A., Dialog zamiast kar,

Polecane strony internetowe:

• https://dziecisawazne.pl
• https://emocjedziecka.pl
• https://pozytywnadyscyplina.pl

Polecane książki dla dzieci:

• Filliozat I., Limousin V., Veille E., Akceptuję, co czuję. Moje Emocje,
• Kasdepke G. Wielka księga uczuć,
• Świat Emocji, kolekcja książek Hachette,
• Huebner D., Co robić, gdy się złościsz. Techniki zarządzania złością,
• Stążka- Gawrysiak A., Self- Reg. Opowieści dla dzieci o tym, jak działać, gdy emocje biorą górę.

 

 

KSZTAŁTOWANIE POSTAW PROZDROWOTNYCH U DZIECI
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

 

 

Wiek przedszkolny to okres, w którym dzieci są niezwykle ciekawe świata, łatwo chłoną wiedzę, w bardzo dynamicznym tempie się rozwijają. Jest to również istotny czas w kształtowaniu postaw prozdrowotnych dzieci oraz ich stosunku do środowiska. Kształtowanie świadomości prozdrowotnej rozumiane jest nie tylko jako poszerzanie wiedzy o zdrowiu, ale i umiejętność bycia odpowiedzialnym za własne zdrowie.  

Patrząc na zdrowie w ujęciu holistycznym, możemy przytoczyć definicją WHO – Światowej Organizacji Zdrowia – zgodnie z którą, zdrowie określane jest jako „stan całkowitego dobrostanu fizycznego, psychicznego ora społecznego, a nie jedynie brak choroby czy niepełnosprawności”. Ponadto, zdrowie uwarunkowane jest wieloma czynnikami, np. ekonomią, rozwojem społecznym, środowiskiem, dochodem, wsparciem społecznym, praktykami duchowymi, polityką, sprawiedliwością.

U dzieci w wieku przedszkolnym dominującą aktywnością jest zabawa, poprzez którą możemy kształtować podstawowe nawyki prozdrowotne. Przedszkolaki mają dużą potrzebę ruchu, dzięki której powinniśmy w naturalny sposób sterować rozwojem motoryki oraz rozwijać umiejętności ruchowe. Dobry stan zdrowia wpływa na prawidłowe przystosowanie się do środowiska społecznego. Dobre samopoczucie i wzmocniona odporność organizmu umożliwia dzieciom systematyczne uczęszczanie do przedszkola, a tym samym - zabawę i naukę z rówieśnikami. Mając na celu rozbudzenie u najmłodszych zamiłowania do sportu, należy jak najczęściej organizować im aktywności na świeżym powietrzu, co sprawi, że dzieci będą świadome tego, że świeże powietrze pozytywnie oddziałuje na nasze zdrowie. Zgodnie z powyższym, w czasie pobytu dzieci w przedszkolu, staramy się jak najczęściej wychodzić na spacery, organizować zabawy w ogrodzie przedszkolnym. Uczymy dzieci jak dostosować ubiór do warunków pogodowych na zewnątrz, podkreślamy potrzebę monitorowania jakości powietrza. W rezultacie, wracając do przedszkola, wszyscy odczuwamy, że dotlenienie organizmu było nam potrzebne – lepiej się nam pracuje i bawi. Stały kontakt z naturą, jest niezbędnym elementem w kształtowaniu postaw prozdrowotnych. Dzieci z wielką ochotą odkrywają, badają otaczającą ich przyrodę. W związku z tym, w naszej grupie podjęliśmy inicjatywę wyjazdów do lasu w każdej z czterech pór roku.
Po dwóch takich wycieczkach, widzimy ile korzyści czerpią z tego dzieci, z jakim zainteresowaniem obserwują piękno lasu, cieszą się świeżym powietrzem  i naturalnym otoczeniem.

Niezwykle istotne od najmłodszych lat jest zapobieganie wadom postawy dzieci. Aktywność ruchowa przyczynia się do kształtowania przyzwyczajeń do czynnego wypoczynku. Nie tylko podczas zajęć gimnastycznych zwracamy uwagę  na przyjęcie prawidłowej postawy ciała przez dzieci, ale także podczas zabaw swobodnych, spożywania posiłków, pracy w kartach pracy itd. Zauważamy, że dzieci nawzajem zwracają sobie uwagę na prawidłowo oparte plecy, ułożone nogi podczas siedzenia.

Higiena jest nieodłącznym elementem edukacji zdrowotnej. Przedszkolaki mają świadomość, że zaniedbanie zasad higieny może być przyczyną powstawania infekcji i chorób. Dzieci wiedzą kiedy trzeba myć ręce i dlaczego. Przekonanie o konieczności dbania o higienę kształtuje się poprzez rutynę i systematyczne działania. Higiena dotyczy nie tylko higieny osobistej, ale także higieny otoczenia. Powinniśmy uczyć dzieci dbania o czystość wokół siebie, a więc czystość zabawek, odkładanie ich na właściwe miejsce, porządek w miejscu pracy (np. w czasie zajęć plastyczno-technicznych). Przedszkolaki opanowały już nawyk zasłaniania ust i nosa podczas kaszlu i kichania, nie korzystania z przedmiotów osobistego użytku należących do innych (np. ręczniki w łazience), rozumienie szkodliwości niewłaściwej i niebezpiecznej zabawy.

W kształtowaniu nawyków prozdrowotnych należy zwracać uwagę również na rozwijanie przekonania o konieczności korzystania z opieki zdrowotnej. Na zajęciach dydaktycznych zapoznajemy się ze specyfiką zawodu lekarza, pielęgniarki, stomatologa itd. Dzieci przełamują lęk przed wizytami u specjalistów. Mają świadomość tego, że zwracamy się do nich nie tylko w przypadku choroby, ale także profilaktycznie, np. w czasie okresowych badań zdrowia, bilansów itd.

Sposób odżywiania jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju dziecka. Nieprawidłowe żywienie może spowodować zaburzenia we wzrastaniu i dojrzewaniu, może być przyczyną mniejszej sprawności fizycznej oraz powstawaniu chorób. Istotne jest, byśmy my-dorośli przypominali dzieciom o potrzebie prawidłowego żywienia (witaminy, składniki mineralne), zachęcania do spożywania warzyw i owoców, brania udziału w przygotowywaniu zdrowych posiłków, spożywania jogurtów i przetworów mlecznych. Należy zwrócić szczególną uwagę na ograniczenie w spożywaniu słodyczy, chipsów, słodkich napojów, posiłków typu fast food. Nasze przedszkolaki potwierdzą, że zdrowa wersja nutelli – ze śliwek J jest przepyszna i znika na podwieczorku w mgnieniu oka.

Profilaktyka zdrowia powinna być postrzegana jako rozumienie znaczenia zdrowia w życiu człowieka oraz dbałość o zdrowie własne i społeczności, w których żyje. Dlatego bardzo ważne staje się kształtowanie właściwych, pozytywnych relacji między członkami rodziny i społeczności. Najważniejsze jest kształtowanie uczucia przywiązania do swojej rodziny jako podstawy zdrowia psychicznego i fizycznego. Większość dzieci kończących edukację przedszkolną potrafi okazać uczucia w kontaktach z dorosłymi i rówieśnikami. Należy zwrócić uwagę, by dzieci dostrzegały i rozumiały potrzeby innych członków rodziny np. opiekowanie się rodzeństwem, niezakłócanie spokoju osobom odpoczywającym, pomoc osobom starszym i chorym, by chętnie i czynnie uczestniczyły w życiu codziennym rodziny. Dlatego zachęcamy Państwa, byście wspólnie z dziećmi wzmacniali więzi rodzinne poprzez wspólne przeżywanie radości, przyjemności oraz smutków (wspólne wycieczki poza miasto, spacery, wspólne zabawy, propagowanie wśród rodziców i dzieci zwyczaju codziennego czytania bajek).

 

Źródła:

• Katarzyna Tomczak, „Kształtowanie prawidłowych nawyków prozdrowotnych u dzieci w wieku przedszkolnym” https://przedszkoledabie.szkolnastrona.pl/index.php?c=getfile&id=957.
• A. Czerw, „Możliwości kształtowania postaw zdrowotnych dzieci i młodzieży w Polsce” https://econjournals.sgh.waw.pl/kwes/article/view/242/215

                                                                         

Kształtowanie norm społecznych w przedszkolu.

Reguły są ważnym elementem życia społecznego na każdym kolejnym etapie edukacyjnym, towarzyskim czy zawodowym. Dzięki nim dzieci czują się bezpiecznie, gdyż znają granice tego, co jest dozwolone, a co nie. Dla nauczycieli natomiast jest to ważne narzędzie wspierające w utrzymaniu szeroko rozumianego bezpieczeństwa na zajęciach. 

Bez norm i zasad maluchy jadłyby palcami, przepychałyby się w każdej kolejce, nie używałyby zwrotów grzecznościowych, wychodziłyby z pomieszczenia bez słowa, rozrzucałyby swoje ubrania w szatni, zostawiałyby po sobie bałagan w łazience, zabierałyby zabawki innym dzieciom…

Każde zajęcia z dziećmi zaczynamy od powtórzenia kilku najważniejszych zasad. Nie zajmuje to dużo czasu, a przy okazji wspólnie ćwiczymy pamięć. Warto przypomnieć, że w czasie spotkań nie hałasuje się, nie przeszkadza innym (np. podczas słuchania bajki albo relaksacji), nie dotyka się psa bez pytania, pyta się o pozwolenie, kiedy ktoś chce pójść do łazienki itd. 

Współcześnie zwraca się uwagę na to, iż coraz więcej osób nie zna zasad i norm lub celowo się do nich nie stosuje. Dotyczy to niestety, nie tylko dzieci, np. niektóre kina muszą przypominać widzom, że należy zostawić po sobie porządek. 

Bunt jest nieodłącznym elementem rozwojowym. Dzisiaj już wiemy, że występuje nie tylko w wieku młodzieńczym, ale również na różnych etapach edukacji przedszkolnej. Jako nauczyciele i wychowawcy wiemy, że jest to bardzo trudny okres, ale nie należy się mu poddawać, tylko ze spokojem, konsekwencją i stanowczością podtrzymywać i utrwalać panujące w grupie zasady. Jest to tym ważniejsze, że odwrotne zachowanie może eskalować napięcia emocjonalne, a te z kolei mogą pociągnąć za sobą tendencje do zachowań antyspołecznych. 

Świat norm społecznych nie jest też jednolity dla wszystkich miejsc, krajów czy nawet gospodarstw domowych. Proszę zwrócić uwagę, jak kierowcy autobusów czy tirów pozdrawiają się poprzez podniesienie ręki na trasie. Podobnie jest z biegaczami w parku czy turystami pieszymi na szlaku w górach. Dziękowanie za przepuszczenie w drzwiach, mówienie „dzień dobry” przy okienku w banku, ustępowanie wysiadającym i wychodzącym, wyrzucanie po sobie śmieci do śmietnika na ulicy, wpuszczanie do kolejki kobiety w zaawansowanej ciąży lub osoby na wózku inwalidzkim, skinienie głową w geście życzenia dobrego dnia sąsiadowi i wiele, wiele innych. Nie poznajemy ich jednego dnia i nie przychodzą one tak łatwo, zwłaszcza w najmłodszym wieku.

Dla wielu przedszkolaków przywitanie się z obcą osobą w przychodni czy sklepie to nie lada wyzwanie, warto jednak od początku pokazywać poprawne zachowania i uczyć ich na własnym przykładzie. 

Nieprzestrzeganie norm społecznych może wynikać z dwóch powodów. Jednym z nich jest zachowanie celowe, drugim – brak zrozumienia. Bywa, że młodzież celowo łamie ogólnie panujące zasady, np. ubierając się na swój sposób na ważne uroczystości szkolne lub farbując włosy mimo zakazu panującego w placówce. To ważny moment dla młodego człowieka, który próbuje wyrażać samego siebie, eksperymentuje ze swoim wyglądem, pragnie indywidualności za wszelką cenę. Nie należy zachęcać do tego typu zachowania, ponieważ młody człowiek i tak zapewne poniesie konsekwencje, na co zresztą pewnie i tak jest przygotowany. Inaczej jest w sytuacji, gdy celowo okazuje brak szacunku wobec swojego dawnego nauczyciela, krewnego lub przyjaciela, ostentacyjnie milcząc, obrażając się lub ignorując, zamiast powiedzieć „dzień dobry”. Warto wówczas poświęcić czas na rozmowy o systemie wartości, empatii i kompetencjach emocjonalnych. Brak zrozumienia to częsty powód, przez który maluchy w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym zmagają się z normami społecznymi. Autorki J. Węglarz i D. Bentkowska wymieniają następujące zasady, które odgrywają szczególną rolę w rzeczywistości przedszkolnej: normy grzecznościowe (zwroty typu „przepraszam”, „proszę”, „do widzenia”, „dziękuję” itp.), czekanie na swoją kolej, zasady w interakcji z rówieśnikami oraz różne zasady w różnych miejscach.

 

Kontakty społeczne dzieci w grupie przedszkolnej.

Wiek przedszkolny jest bardzo ważnym etapem w rozwoju stosunków interpersonalnych. Dzieci uczęszczające do przedszkola wchodzą coraz intensywniej w różnorodne kontakty społeczne, zarówno z rówieśnikami, jak i z osobami dorosłymi. Dziecko przekraczając próg przedszkola, staje się członkiem grupy przedszkolnej. Wiążą się z tym nowe, określone prawa i obowiązki. Nowa jest także sytuacja – nagle wzrasta liczba kontaktów z rówieśnikami. Przystosowanie się do nowego otoczenia bywa niekiedy bardzo trudne. „Grupa przedszkolna na ogół nie stanowi jednolitego zespołu, który zawsze ze sobą współdziała. Zazwyczaj dzieci dzielą się na małe grupki, które w różnych momentach łączy wspólny cel, najczęściej jest to wspólna zabawa” (I. Dudzińska 1976). Kontakty społeczne dzieci w zabawie i przy innych formach działania utrudnia poziom rozwoju ich mowy i myślenia. Mają one jeszcze trudności w werbalnym porozumieniu się ze sobą.

• Dzieci 3-letnie chętnie przebywają ze sobą, jednak nie umieją ze sobą współdziałać. Z wiekiem potrzeba wspólnego działania i zabawy rośnie, wrasta także liczba konfliktów.
• Dzieci 4-letnie i 5-letnie chcą w większym stopniu bawić się razem i działać, nie potrafią jednak się porozumieć. Każde inaczej widzi tok zabawy, swoją rolę w niej. Z badań przeprowadzonych pomiędzy dziećmi wynika, że najwięcej przypadków konfliktowych dotyczy kwestii posiadania – dziecko albo broni zabawki, którą posiada, albo zabiera ją innym.
• Dzieci 6-letnie odczuwają potrzebę zabawy bardziej dojrzałej – umiejętność słownego porozumiewania się między sobą uzyskuje wyraźny postęp, dlatego możliwa staje się zabawa w większym zespole.

Jednak w każdej grupie wiekowej występuje potrzeba autorytetu dorosłych osób. Przykład nauczycielki, jej stosunek do praw i obowiązków dziecka, sprawiedliwość, rzetelność w rozwiązywaniu dziecięcych konfliktów, cierpliwość odgrywa ogromną rolę w środowisku przedszkolnym. „Nauczycielka przedszkola oddziałuje na dzieci zarówno pośrednio jak bezpośrednio, organizując życie zespołu, wpływa słowem i przykładem na dziecko, prowadzi je od prostej umiejętności nie przeszkadzania innym członkom zespołu do umiejętności współdziałania” (M. Kwiatkowska 1985).

Temu wszystkiemu służą także normy, które regulują stosunki dzieci z otoczeniem, wpływają na warunki i atmosferę zabawy, kształtują doświadczenie dzieci. Przedszkolaki z reguły wiedzą, co wolno im robić, a czego nie wolno. Dowiadują się tego w różnorodny sposób – podczas zajęć, zabaw, spacerów. Brak systemu norm sprawia, że w grupie panuje bezprawie, a mówiąc ściślej, prawo silniejszego, najbardziej antyhumanistyczne ze wszystkich praw.

Grupa przedszkolna, jak każda grupa społeczna, jest zróżnicowana pod względem wchodzących w jej skład jednostek. Pozycja każdego dziecka w grupie zależy od jego aktywności, poziomu umysłowego, uzdolnień, wyglądu zewnętrznego. Niektóre dzieci nawiązują kontakty łatwo, biorąc inicjatywę w swoje ręce, inne są nieśmiałe lub też obawiają się złego przyjęcia. Bardzo często wśród dzieci przedszkolnych dostrzegamy jednostki przejawiające skłonności do przewodzenia. Najczęściej, ale nie zawsze, przywódcami są dzieci o żywej wyobraźni, dobrze rozwinięte umysłowo. Jednak dzieci te niekiedy wykazują chęć wywyższenia się, a nawet brutalność. Zazwyczaj zauważamy to podczas zabawy, gdzie przywódcy wykorzystując swoją przewagę mogą zagarnąć zabawki, ciekawe przedmioty, czy miejsca zabaw. Ale w grupie przedszkolnej zdarzają się także dzieci nieśmiałe, wrażliwe, niepewne siebie, mało aktywne. Dzieci te powoli zdobywają się na odwagę, potrafią niekiedy upomnieć się o swoje prawa, a z czasem nabierają wiary we własne siły. Inaczej jest w przypadku dzieci odtrąconych przez grupę, które żyją w pojedynkę, nie są włączone do żadnego zespołu. Powody takiego stanu rzeczy są różne. Powszechnie wiadomo, że nie lubiane bywają dzieci rozpieszczone, zarozumiałe, złośliwe, czy niechlujne. Tutaj jednak należy zwrócić się w stronę rodziny. Wpływ domu rodzinnego na kształtowanie się postaw społeczno-moralnych może być pozytywny lub negatywny – w zależności od postaw rodziców, ich przekonań, poziomu kultury, sposobu życia.

W rodzinie dokonuje się proces socjalizacji dziecka decydujący dla późniejszego społecznego życia, jest ona pierwszym i najważniejszym - przekazicielem wartości kulturowych i społecznych. Tak więc nie tylko przedszkole, ale także, a może przede wszystkim dom rodzinny mają ogromny wpływ na to, jaką pozycję w grupie zajmuje dziecko.

 

Dlaczego dzieci potrzebują norm i zasad?

Wprowadzenie norm i zasad w życiu dziecka spełnia ważną rolę. Wyobraźmy sobie, że stajemy z zawiązanymi oczami na placu zabaw gdzie są zjeżdżalnie, huśtawki, karuzele, ścieżki rowerowe, boisko do gry w piłkę, drabinki, liny do wspinaczki no i oczywiście inni ludzie. Jak będziemy się poruszać w takim miejscu? Czy jest ono dla nas bezpieczne? Oczywiście, że nie. Będziemy niepewnie i wolno się przemieszczać, nie raz się zapewne przewrócimy nabijając guza. Konsekwencje mogą być straszne. A jeśli jest ktoś obok nas, kto trzyma nas za rękę i mówi: krok w prawo, bo wpadniesz na huśtawkę, schyl się, bo przed tobą mostek, zatrzymaj się, bo nadjeżdża rowerzysta. Jak wtedy się poruszamy, jak się czujemy? Bezpiecznie! Tak też jest z zasadami i normami, które wystosowane w stronę dziecka mówią mu, jakie zachowanie jest pożądane, jakie jest właściwe i jakie przez nas dorosłych akceptowane. Dzieci potrzebują precyzyjnego określenia, co jest dozwolone, a czego nie wolno. Skutecznym środkiem wychowawczym są nagrody i pochwały. Mają one wartość zachęcającą do pracy dla każdego człowieka, a tym bardziej dla dziecka a uznanie i akceptacja mobilizują do dalszych wysiłków.
 

Normy i zasady postępowania dzieci w grupie przedszkolnej.

Na początku roku szkolnego każda z grup przedszkolnych z pomocą nauczyciela opracowuje swój Kodeks Grupowy, czyli kodeks zachowań, który ma za zadanie wspierać i motywować dzieci do przestrzegania ustalonych norm i zasad postępowania, jak również konsekwentnie je egzekwować. Poprzez kolejne lata pobytu dziecka w przedszkolu zasady te są utrwalane i pomagają dzieciom w ich prawidłowym rozwoju. Uzgodnione przez dzieci normy i zasady są dla wszystkich jednakowe a dotyczą między innymi:

• zachowania podczas posiłków
• zachowania w łazience
• zachowania w szatni
• zachowania w sali podczas zabaw i zajęć
• zachowania podczas pobytu w ogrodzie przedszkolnym
• zachowania podczas wycieczek i spacerów
• zachowania podczas imprez i uroczystości

Formą nagradzania zachowań respektujących ustalone normy i zasady zachowania są:

• pochwały wobec grupy
• pochwały indywidualne
• pochwały przed rodzicami
• atrakcyjne zabawa według pomysłu dziecka
• darzenie dziecka szczególnym zaufaniem np. zwiększając zakres jego samodzielności

Nagradzamy za:

• stosowanie ustalonych umów i zasad,
• wysiłek włożony w wykonywanie pracy, zadania,
• wypełnienie podjętych obowiązków,
• bezinteresowną pomoc innym,
• stosowanie zasad ochrony przyrody,
• aktywny udział w pracach grupy.

Po ustaleniu norm i zasad postępowania ustalamy także konsekwencje za brak podporządkowania się im.

Formą karania za niestosowanie się do ustalonych zasad jest:

• upomnienie słowne
• rozmowa - przedstawienie następstw zachowania (skłonienie dziecka do autorefleksji)
• wyrażenie przez nauczyciela smutku i niezadowolenia z powodu zachowania dziecka,
• odsunięcie na krótki czas od zabawy,
• zastosowanie aktywności mającej na celu rozładowanie negatywnych emocji.

 

POWYŻEJ ZAPREZENTOWANE SPOSOBY POSTĘPOWANIA MOGĄ BYĆ WYZNACZNIKIEM DO POSTĘPOWANIA RODZICÓW Z DZIECKIEM W WARUNKACH DOMOWYCH, RODZINNYCH.

 

Literatura:

M. Litwinow, „Normy społeczne w przedszkolu – zajęcia treningu umiejętności społecznych z bajką terapeutyczną.”

 

 

Wpływ czytelnictwa na rozwój dziecka.

 

Warunki życia współczesnej rodziny sprawiają, że coraz mniej czasu rodzice i dzieci spędzają razem przy wspólnej zabawie. Wydaje się, że w wielu rodzinach telewizor i komputer zastąpił jeden z najbardziej cennych sposobów spędzania czasu, jakim jest czytanie dzieciom książek.

Ładna, kolorowa książka, bogato ilustrowana przyciąga uwagę dziecka, zachęca do sięgnięcia po nią i przeczytania. Książka dostarcza wiedzy o świecie, systematyzuje i uczy myślenia. Prowadzi do pojawiania się twórczego stosunku do otoczenia. Dzieje się tak od najwcześniejszych lat życia dziecka dzięki rodzicom, którzy są łącznikiem między nim a książką. Rodzice dostarczają dziecku tworzywa, jakim jest odpowiednia do wieku lektura, zachęcają do czynnego oglądania słuchania, nazywania, opowiadania. W miarę dorastania dziecka kształtują się coraz bardziej złożone formy poznania.

Czytelnictwo znacząco wpływa na rozwój:

- wrażliwości estetycznej

- intelektualny

- kształtowania się emocji

-wychowania społecznego

-wrażliwości moralnej czytelnika

-więzi rodzinnej

- mowy, procesów poznawczych, myślenia.

Dzieci są chłonnymi odbiorcami literatury i łatwo przejmują wzory zachowań od swoich literackich ulubieńców. Jednakże, lektura może oddziaływać na czytelnika dopiero po zrozumieniu treści książki. Wówczas dokonuje się wpływ na osobowość. Im bliższe są treści lektury, tym bardziej do czytelnika trafiają, im bardziej zgodne są z przekonaniami, tym chętniej je przyjmuje. Książka może spełniać ważną rolę w wychowaniu dziecka: czytanie książek zaspokaja jego  potrzeby estetyczne, wzorów zachowań, utożsamiania się z bohaterem, informacji o świecie zewnętrznym, kompensacji, rozrywki, akceptacji społecznej.

Baśnie czy opowiadania mogą stać się pewnego rodzaju „schematem porządkującym”, poszerzają możliwości poznania świata, doskonalą mowę (słownictwo, styl wypowiedzi, stronę gramatyczną), kształcą myślenie (procesy porównywania, analizy i syntezy, przyczyn i skutków) oraz ćwiczą pamięć i uwagę. Kształtują wyobraźnię i postawę twórczą dziecka, uruchamiają możliwości kreacyjne i interpretacyjne, rozwijają życie emocjonalne, sferę uczuć, która ulega wzbogaceniu w kontakcie z książką. Dziecko przeżywa los wybranej postaci, bardzo mocno identyfikuje się z nią, co rozwija zdolności empatyczne. Książki pozwalają zrozumieć innych ludzi i zachodzące między nimi interakcje, a także sprzyjają procesowi utożsamiania z losami bohaterów. Zaspokaja to potrzeby wzorów zachowań, poczucie więzi społecznej.

W wychowaniu do czytelnictwa bardzo ważna jest rola domu. Nawyk kontaktu z książką jest rodzajem posagu intelektualnego, który dziecko wynosi z domu. Decyduje o jego wiedzy, ale również o pewnych właściwościach charakteru, preferowanych wartościach i postawach. Czytajmy dzieciom książki, pokazujmy kolorowe ilustracje, rozmawiajmy o przeczytanej treści, tłumaczmy niezrozumiałe słowa, odpowiadajmy na nurtujące pociechę pytania. Dziecko siedzące obok lub na kolanach mamy czy taty, czuje się kochane, potrzebne i ważne, po prostu – szczęśliwe.