Jakie są szanse i zagrożenia dla rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym we współczesnym świecie

    Okres przedszkolny to bardzo szybki i intensywny etap w rozwoju dziecka. Zmiany zachodzące w tym okresie
w szczególności dotyczą funkcjonowania poznawczego, fizycznego, motorycznego oraz społeczno-emocjonalnego. Dlatego odpowiedzialność spoczywa na dorosłych, aby z rozwagą pozwolić małym dzieciom na korzystanie
z urządzeń mobilnych oraz doboru odpowiednich zabawek od najmłodszych lat.

  Zabawki powinny służyć dzieciom do kreowania i pobudzania wyobraźni. dlatego warto wybierać zabawki,
z których dziecko będzie mogło korzystać na wiele sposobów. Zbyt duża ilość zabawek elektronicznych, wydających bardzo głośne dźwięki, migających kolorowymi światełkami może być przyczyną podenerwowana, zniecierpliwienia, a nawet zaburzać prawidłowy sen. Zabawka powinna być dla dziecka wyzwaniem oraz otwierać przed nim nowe możliwości. 

    Współczesne media poza szansami, używane zbyt często i w nieodpowiedni sposób stają się zagrożeniem dla rozwoju dziecka od wczesnego dzieciństwa. Wiele zagrożeń dotyczy rozwoju fizycznego poprzez schorzenia oczu, wady postawy, nadpobudliwość ale również coraz bardziej powszechna otyłość. Niepokojące zmiany dotyczą także rozwoju  emocjonalnego i moralnego.  Większość programów telewizyjnych, filmów i gier wywołuje u dzieci niepożądane stany emocjonalne, które budzą lęk i wzmacniają napięcie nerwowe u dzieci. Nagminne i długotrwałe korzystanie z mediów juz w wieku przedszkolnym może prowadzić do uzależnień.

      Najlepszy rozwój dziecka jest wtedy, gdy ma możliwość doświadczania świata poprzez różnorodne zadania związane z działalnością społeczną, umysłową i kulturową. Postrzebuje przestrzeni, odpowiednich bodźców oraz wzorów do naśladowania. Współczesny świat z każdej strony oferuje dzieciom szanse na rozwój dzięki nowoczesnym technologiom, które są ogromną szansą, ale również zagrożeniem dla prawidłowego rozwoju dziecka.

Telewwizja staje się coraz częstszą formą spędzania czasu wolnego przez dzieci. Duża i różnorodna ilość programów telewizyjnych daje dzieciom możliwość rozwijania zainteresowań. Wartościowe programy i   filmy mogą wzbogacać wiedzę o kulturze i sztuce, a programy informacyjne i popularno-naukowe wzbogacają wiedzę o współczesnym świecie. Korzystanie przez dzieci z mediów ma również wpływ na możliwość nabywania nowych zachowań werbalnych i niewerbalnych oraz naśladowania zachowań propspołecznych, utażsamiając się na przykład z ulubionym bohaterem bajki. Dzięki dostępowi do Internetu dzieci mają możliwość komunikacji wewnątrzrodzinnej, podtrzymując więzi z rodziną z odległych rejonów świata, która jest czasem jedyną możliwością poznania krewnych.

Użytkowanie technologii z umiarem i zachowaniem zdrowego trybu życia może mieć potencjał pobudzający w sferze poznawczej poprzez wspomaganie procesu uczenia się, dzięki estetycznym formom przekazu i komunikacji, zapewnieniu szybkiego dostępu do informacji, stwarzaniem możliwości dopasowania treśści edukacyjnych do zdolności dzieci, ale mogą również niwelować nierówności w kontekście dzieci zamieszkujących tereny wiejskie.

 

      

 

Przygotowanie do nauki czytania z zastosowaniem metody  GLOTTODYDAKTYKI B.Rocławskiego oraz przygotowanie do nauki pisania z wykorzystaniem ćwiczeń grafotomotorycznych wg H. Tymichowej

 

Dziecko 6-letnie, kończące edukację przedszkolną powinno być dobrze przygotowane do nauki czytania i pisania. Dobrze przygotowane do szkoły polega nie tylko na wyrobieniu pozytywnego nastawienia do nauki czytania i pisania. Aby dziecko  mogło z łatwością nabywać te umiejętności, musi osiągnąć odpowiedni poziom rozwoju percepcji wzrokowej i słuchowej, sprawności manualnej
i koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz orientacji przestrzennej. Dlatego też niezwykle istotne jest stymulowania dziecka w wyżej wymienionych obszarach  już
w wieku przedszkolnym, zgodnie z zasadą " im wcześniej, tym lepiej".

Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych, a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.

Przykłady ćwiczeń i zabaw rozwijających percepcję wzrokową:

• układanie w całość pociętych na kawałki obrazków ; należy dostosować ilość elementów do  możliwości dziecka i stopniowo ją zwiększać
• wspólnie z dzieckiem układania puzzli

• gra "Memo", "Domimo obrazkowe"
• układanie obrazków, wzorów, rytmów, kompozycji, budowli z różnego rodzaju materiałów wg wzorów ułożonych przez rodziców czy opiekunów
• zachęcanie do wypowiadania się dzieci  na temat obrazków  w książkach, gazetach; zwracanie uwagi na szczegóły, zadawanie pytań typu: pokaż..., czy widzisz tu....
•  łączenie obrazków z cieniami, odkrywanie elementów ukrytych
• w czasie spacerów i zabaw na świeżym powietrzu wyszukiwanie elementów w krajobrazie, w budowlach
• zabawa typu  Co zniknęło ?, Co się zmieniło? ( można wykorzystać ulubione zabawki dziecka).  Ukadamy zabawki dziecka, następnie prosimy dziecko o zamknięcie oczu, a my zamieniamy położenie zabawek lub chowamy lub dodajemy i prosimy dziecko aby wskazało co się zmieniło
• porównywanie dwóch obrazków różniącymi się 6 szczegółami lub większą liczbą szczegółów
• rozpoznawanie takich samych symboli i znaków graficznych
• uzupełnianie obrazków, dorysowując brakujące elementy
• odwzorowywanie na kratkowanej  kartce papieru przedmiotów narysowanych figur geometrycznych
• przenoszenie rysunku w formie odbicia lustrzanego

 

Percepcja słuchowa  to zdolność rozpoznawania, różnicowania, zapamiętowania, analizowania i łączenia dźwięków

Przykłady ćwiczeń i zabaw rozwijających percepcję słuchową:

• określanie rodzaju i kierunku, skąd pochodzi dźwięk
• rozpoznawanie dżwięków z najbliższego otoczenia (dzwonek, pukanie), charakterystycznych odgłosów  wydawanych przez pojazdy, odgłosów przyrody
• kojarzenie odgłosów towarzyszących znanym czynnościom np. nalewanie wody, nakrywanie do stołu
• powtarzanie usłyszanego rytmu i układanie schematu graficznego do usłyszanego rytmu
• dzielenie zdań na wyrazy
• wskazywanie przedmiotów, którego nazwa zawiera określoną liczbę sylab
• wyodrębnianie wyrazów różniących się jedną głoską
• dokonywanie syntezy i analizy sylabowej
• dokonywanie syntezy morfemowej
• dokonywanie syntezy logotymowej
• dokonywanie syntezy logotomowo-fonemowej
• dokonywanie syntezy fonemowo-logotymowej
• dokonywanie syntezy i analizy fonemowej
• wyodrębnianie wyrazów różniących się jedną głoską
• uczestniczenie w zabawach rytmicznych
• słuchanie dłuższych opowiadań i wierszy
• odtwarzanie treści opowiadań zgodnie z kolw zaejnością zdarzeń
• tworzenie własnych opowiadań i formułowanie głównych myśli
• rozumienie prostych znaków umownych w zabawach i grach planszowych
• rozumienie, że informacje można przedstawić w formie symbolicznego zapisu

Sprawność manualna to sprawność ruchowa rąk w zakresie czynności graficznych

Sprawność koordynacji wzrokowo-ruchowej to współdziałanie funkcji wzrokowo-ruchowych.

Ćwiczenia grafomtoryczne pomagają dziecku w osiąganiu gotowości do nauki pisania, służą także korygowaniu nieprawidłowej techniki rysowania i pisania. Wśród dzieci przedszkolnych spełniają rolę usprawniającą i stymulującą, gdyż wpływają na rozwój motoryki rąk i koordynacji wzrokowo-ruchowej, Dzięki tym ćwiczeniom korygują nieprawidłowe nawyki ruchowe, a utrwalają właściwe, konieczne podczas pisania.

Czynność pisania wy od jednego odmaga wysokiej sprawności motorycznej rąk: dużej precyzji i prędkości ruchów oraz dobrej koordynacji ruchowej. Warunkuje to sprawne przechodzenie od jednego aktu ruchowego do następnego - kolejnych elementów
w łańcuchu ruchów, jaki stanowi złożona czynność pisania.

Piewszymi  "nauczycielami" dziecka jest mama, tata, babcia...... Niewłasciwe nawyki ruchowe, wyniesione z domu, ukształtowane w najbliższym okresie posługiwania się ołówkiem i kredką podczas rysowania są najtrwalsze. Bardzo trudno jest skorygować nieprawidłowe nawyki dotyczące sposobu trzymania ołówka, wadliwej postawy ciała podczas rysowania itd. Dlatego ważne jest świadome podejmowanie "zabaw
w rysowanie" , podczas których nasze dziecko dorasta do roli ucznia.

Przykłady ćwiczeń i zabaw rozwijających sprawność manualną i koordynację wzrokowo-ruchową:

• zabawy paluszkowe polegające na powtarzaniu tekstów
• czynności manipulacyjne np. rozdzieranie papieru na kawałki, tworzenie kul
  z papieru, tworzenie wałeczków z plasteliny oraz prostych form przestrzennych
• naklejanie elementów, mieszcząc się w określonym konturze
• naklejanie elementów, mieszcząc się w liniaturze
• naklejanie na kartkę pociętych obrazków, prawidłowo łącząc części
• wydzieranie dowolnych kształtów z papieru
• kalkowanie - wzory proste (rysowanie po śladzie) i złożone - liniie rysunku należy prowadzić w taki sposób, żeby podczas rysowania po śladzie nie było potrzeby odrywania ręki od wzoru (aż do ukończenia rysunku)
• kopiowanie rysunków, czyli samodzielne rysowanie prostych schematów. Rysunki powstałe w wyniku kalkowania j kopiowania dostarczają dzieciom wiele radości i pomagają uwierzyć w siebie
• zabawy graficzne, w których czasie dzieci wymyślają własne rysunki
• posługiwanie się nożyczkami, wycinając dowolne kształty i po wyznaczonych liniach prostych i ukośnych

 

 

Dlaczego trzeba czytać dzieciom?

Czytanie książek dzieciom, ma same zalety i wspólna lektura wpływa na rozwój i psychikę dziecka. Świat, w którym żyjemy jest coraz bardziej skomplikowany, lawinowo narasta ilość informacji, następuje coraz szybszy przyrost wiedzy, i często w dzisiejszych czasach zapomina się o czytaniu dzieciom.

Potrzebę czytania w dziecku musimy wzbudzić sami w trakcie procesu wychowawczego. Dlatego to od nas nauczycieli i rodziców zależy, czy potrafimy mimo atrakcyjności powszechnie dostępnej telewizji rozbudzić zainteresowanie książką i przygotować je do tego, by kontakt z literaturą stał się niezbędny. Musimy być świadomi, że dziecko ery elektronicznej w coraz większym stopniu żyje i rozwija się pod wpływem wielu bodźców z otaczającej je rzeczywistości, w tym głównie mas-mediów. Nie można w tym wszystkim zapomnieć o książce. Kontakt z nią daje bowiem możliwość obcowania ze światem wartości, jakie niesie literatura. Czytanie książek pozwala na znaczenie bardziej swobodną grę wyobraźni niż kontakt z telewizją czy komputerem. Może pozytywnie wpływać na rozwój uczuć, lepsze zrozumienie innych ludzi, a zarazem tworzenie obrazu samego siebie. Postacie ulubionych bohaterów mogą dostarczać pozytywnych wzorów zachowań. Dzieci zdobywają z książek wiedzę o przedmiotach, ludziach, zwierzętach, roślinach, poznają pojęcia abstrakcyjne jak: miłość, przyjaźń czy współczucie. Czytanie stwarza więc korzystne warunki do rozwoju myślenia. Dziecko nabywa umiejętności porównywania, wnioskowania, uogólniania, posługiwania się pojęciami określonymi słowami .

Głośne czytanie spełnia ponadto ważną rolę w kształtowaniu mowy dziecka. Nie tylko wzbogaca słownik, lecz uczy prawidłowego formułowania myśli, budowy zdań, kształcone są podstawowe funkcje słuchowe, jest bardzo ważne dla rozwoju uczuciowego. Dobór literatury zależy od wieku: trzylatki chętniej oglądają obrazki, o których się opowiada, wzbogacając ich treść na miarę własnej fantazji. Czterolatki potrafią już słuchać czytania, lecz dobrze jest gdy mają oparcie w ilustracji. Pięcio- i sześciolatki mogą słuchać dość długich opowiadań w takim stopniu interesujących aby utrzymały ich uwagę. Można dłuższe opowiadanie dzielić na odcinki czytane w kolejnych dniach.
Podkreślamy bardzo istotną wartość głośnego czytanie. Głośne czytanie jest bardzo łatwe i należy ten rytuał utrzymywać nawet wówczas, gdy dziecko samo już dobrze czyta. Dzieci, które już w wieku przedszkolnym zostaną w sposób ciekawy wprowadzone w świat książek odpowiadających dziecięcym zainteresowaniom i potrzebom, będą ich szukały później same, wbrew twierdzeniom, że zanika kultura czytelnicza na rzecz obrazu. Nie pozbawiajmy dziecka korzyści jakie niesie głośne czytanie. Wspólne czytanie w rodzinie pozwoli im pokonać problemy dorastania, wzmocni więzi uczuciowe z rodzicami. Należy pamiętać, że książki są pokarmem nie tylko dla intelektu, ale i dla psychiki.

Chcemy zachęcić Państwa do czytania książek swoim dzieciom, pokazać zalety wspólnej lektury i wpływu książki na rozwój i psychikę dziecka. Zachęcamy również do realizacji programu „Cała Polska czyta dzieciom” i zapraszamy wszystkich rodziców do wspólnego czytania w naszym przedszkolu.